Zamek Lubelski
Obok wzgórza staromiejskiego, na sąsiednim wzniesieniu stoi Zamek Lubelski. Ta budowla obronna, znajdująca się kilkaset metrów od Starego Miasta, tuż za Bramą Grodzką, od ośmiuset lat dominuje nad okolicą, z niej też rozciąga się widok na niegdysiejsze podlubelskie wsie, obecnie odległe od centrum dzielnice Lublina. W przeszłości miejsce to leżało w widłach dwóch rzek, Czechówki oraz Bystrzycy, których rozlewisko tworzyło Wielki Staw Królewski, obecnie jednak pierwsza z rzek płynie ukryta przez powojennych budowniczych miasta pod ziemią, zaś staw został całkowicie osuszony, wszystko z powodu ciągle rozwijającego się i powiększającego miasta.
Sam zamek sięga swoją historią XII wieku, gdy Lubelszczyzna była jeszcze częścią Ziemi Sandomierskiej i pograniczem z Rusią jednocześnie. Początkowo było to jedynie niewielkie, drewniane założenie obronne, które rozwinięto w kolejnym wieku, dobudowana została także ceglana baszta (donżon). W XIV wieku, za panowania Kazimierza Wielkiego, najazd tatarski spalił miasto, zaś sam zamek z trudem oparł się oblegającym. Paradoksalnie dzięki tej tragedii Lublin i jak wiele miejsce na ówczesnej mapie Polski rozwinęło się, zmieniły się z drewnianych, w murowane. Obecna, neogotycka forma zamku nie ma zbyt wiele wspólnego z jego oryginalnym kształtem i została mu nadana podczas odbudowy, na początku XIX wieku, która była niezbędna, ponieważ wojny toczone przez Rzeczpospolitą w XVII i XVIII wieku doprowadziły zamek do ruiny.
Kaplica Trójcy Świętej w Lublinie
Najbardziej znaną w Polsce oraz poza jej granicami częścią Zamku Lubelskiego, jest Kaplica Zamkowa, czyli kiedyś Kościół Trójcy Świętej. Ta gotycka budowla powstała w początkach XIV wieku, ale swój obecny kształt zawdzięcza królowi Władysławowi Jagielle, za panowania którego została przebudowana, a także ozdobiona wspaniałymi polichromiami, w stylu łączącym w sobie najważniejsze elementy sztuki zachodnioeuropejskiej oraz wschodniej, ruskiej. Kaplica pełniła swe funkcje do kresu istnienia I Rzeczypospolitej, po rozbiorach stała się kaplicą więzienną, gdy Rosjanie właśnie Zamek w Lublinie wybrali jako miejsce na stworzenie więzienia. Istniało ono tam również za II Rzeczypospolitej, w czasach międzywojnia, a także podczas drugiej wojny światowej i po niej, kiedy zarząd nad zamkiem objęło radzieckie NKWD, które na zamku mordowało żołnierzy Armii Krajowej oraz przedstawicieli różnych grup społecznych walczących za wolną Polskę.
Muzeum Lubelskie na Zamku
Obecnie Zamek Lubelski jest siedzibą Muzeum w Lublinie, jest otwarty dla zwiedzających, w tym baszta oraz kaplica zamkowa, zaś wśród jego zbiorów znajduje się między innymi monumentalny obraz Unia Lubelska, pędzla sławnego Jana Matejki. Przed głównym wejściem na Zamek, tam gdzie dziś znajduje się lubelski Plac Zamkowy, przed drugą wojną światową znajdowała się dzielnica żydowska, a w czasie wojny, żydowskie getto, którego mieszkańcy zostali wywiezieni do obozów zagłady. Dzielnica została wyburzona przez Niemców, a po zakończeniu wojny postanowiono jej nie odbudowywać.
Dziś wspólnie z pięknym Starym Miastem, Zamek stanowi perłę Polski wschodniej, jest magicznym miejscem na styku trzech kultur: zachodnio i wschodnioeuropejskiej oraz żydowskiej, a także obowiązkowym punktem dla każdego, kto ceni historię, sztukę, a także chciałby dowiedzieć się więcej o Lublinie.
